ધાવણની લાજ !

‘ બા તમને કેટલી વખત કીધું પણ તમો તો સમજતા જ નથી.મારા મિત્રની હાજરીમાં  પણ ઠો..ઠો  કર્યા કરો છો.ઉધરસ આવે તો બીજા રૂમમાં જતા શું  જોર પડે છે ? મારું ખરાબ લાગે એ તમને ગમે છે. ‘મે પણ મમ્મીને કેટલી વખત ટોક્યા હશે પણ એમને શિખામણની કોઈ અસર થતીજ નથી.’ ઉમેશ અને પુર્વી બન્નેએ એકી સાથે મારા પર પ્રહાર શરુ કર્યા.

મને કોઈ શોખ નથી થતો કે તમારા મિત્રની હાજરીમાં ઉધરસ  ખાઉં. ઉધરસ મટતી નથી..ઘર ગથ્થુ કેટલા ઉપાય કર્યા છતાં પણ ઉધરસ ઓછી થતી  નથી.ડૉકટર પાસે મને લઈ જવા તમારી પાસે સમય અને પૈસા બન્ને નથી.મે તમને બધું આપી દીધું એ ભુલ મને આજ સમજાણી.

 

દિકરો જન્મ્યા બાદ છ મહિનામા ઉમેશના પપ્પા આ દુનિયા માંથી જતા રહ્યાં ૨૪ વર્ષની નાની વયે વિધવા બની. હું એક પ્રાથમિક સ્કુલમાં  શિક્ષિકા હતી.બહું પગાર પણ નહોતો.બીજા લગ્ન કરીશ તો મારા પુત્રને સ્ટેપ ફાધર, પિતાનો પ્રેમ આપી શકશે કે કેમ? એ પ્રશ્નમાં મે નક્કી કર્યું કે હું ઉમેશની મા અને પિતા બની બન્નેનો પ્રેમ આપીશ.ઉમેશના સારા ભાવિ માટે મારા ત્યાગની જરૂર છે.                                            સર્વિસ સાથો સાથ  ટ્યુશન કરી મારા એકના એક સંતાન માટે ભગીરથ કાર્ય સાથે અનેક વિટંબણા, મુશ્કેલીઓનો સામનો કરી ઉમેશને મિકેનિકલ એન્જીનયર બનાવ્યો, તેની પસંગીની છોકરી  ઉર્મી સાથે લગ્ન કરાવ્યા. લગ્નબાદ એજ પુત્ર એકાએક બદલાઈ ગયો. શું મે આપેલા સંસ્કારો, શિક્ષણ અને સારી તાલીમ એકાએક બાસ્પીભવન કેમ થઈ ગયા! આ નવા યુગની હવામાં એવીતો શું તાકાત છે કે મેં આપેલ પ્રેમના વૃક્ષને ઉખેડી ફંગોળી દીધું ?..આવા વિચારો અવાર નવાર મારા મનમાં આવી જતા. ..હશે…ચાલ્યા કરે…મનને મનાવી લેતી..

૫૮ વર્ષે નિવૃત થઈ. નિવૃતી એટલે.જિંદગીભર કરેલા પરિશ્રમને વિશ્રામ!યુવાનીમાં વાવેલા બીજમાંથી થયેલ વૃક્ષની છાયા તળે શિતળતા! પણ મને ના તો વિશ્રામ, ના તો કોઈ શિતળતા મળી..વહું ને મે દીકરી તરિકે માની પણ ઉર્મીએ મને કદી મા તરિકે ના સ્વિકારી..ના તો દિકરાએ મા ની ગોદની લાજ રાખી..મારી પાછલી જિંદગી એક સહરાના રણ જેવી બની ગઈ! કંટાળી ગઈ!

‘ઉષાબેન..આ જાહેરાત જોઈ ? અમેરિકાથી એક ડૉ.કપલને બેબીસિટર અને ગુજરાતી રસોઈ કરી શકે તેવા બેનની જરૂરત છે. મારી બહેનપણી લત્તાએ કહ્યું. ‘નર્ક જેવી જિંદગી જીવવા કરતા આ તક તારા માટે ઘણી સારી છે.’ ‘પણ લત્તા, તેના માટે પાસપોર્ટ પણ જોઈએ.’ ‘તેની તું ચિંતા નકર.તારા બનેવી ને ઘણી લાગવગ છે. વાંધો નહી આવે..હું અને લત્તા બન્ને અમેરિકાથી આવેલ મિસ્ટર,અને મિસિસ વ્યાસને મળ્યા.બધું સેટ થઈ ગયું. બન્ને ડૉકટર હતાં.પાંચ વર્ષનો બાબો હતો..લત્તાએ મને ઘણીંજ હેલ્પ કરી.ત્રણજ મહિનામાં મારે અમેરિકા જવાનું થયું..ઉમેશને એકદમ આશ્રર્ય થયું પણ શૉક નહી.. પતિ-પત્નિએ ‘હાશ’ની લાગણી અનુભવી…ચાલો લપ ગઈ!

‘પારકા’ ને ‘ પોતાના’ની ખરી વ્યાખ્યા શું ? મારે માટે પોતાના હતા એ પારકા બની ગયા અને જેને લોકો પારકા ગણે છે તે મારા પોતાના બની ગયા.જે ફેમિલીએ રહેવા ,ખાવા પીવા ઉપરાંત મહિને પગાર અને અઠવાડિએ એક વખત રજા.આવી મજા મને આ સંસ્કારી ફેમિલીમાં મળી. આજ કાલ કરતાં અમેરિકામાં  ૧૨ વર્ષ  થઈ ગયાં.’વ્યાસ’ ફેમિલીની એક મેમ્બર તરિકે રહી.  નહી કે નોકરાણી તરીકે,ઘરમાં સૌ મને ‘બા”ના નામથીજ સંબોધે. સુધાબેન અને સતીષભાઈ  મને મા તરીકે ગણતા  એમનો પુત્ર મનન મને દાદી તરીકે જે સન્માન આપે છે એના  આનંદ અને ઉલ્લાસથી મારો દુ;ખ ભર્યો ભુતકાળ ભુલી ગઈ છું. હું ૭૦ની થઈ. સુધાબેને જ્યારે નવી મર્સિડીઝ કાર લીધી ત્યારે  એમની લેક્સસ મને  ભેટમાં આપેલી.  હું રવિવારે મારી બેનપણી, કે કોઈ કાર્યક્રમમાં, મુવી જોવા મારી કાર ડ્ર્રાઈવ કરીને જાઉં છુ.નિયમિત યોગા, કસરત,હેલ્થી ડાયેટ અને ઘરના ડોકટરની સલાહ સુચન , જેથી હેલ્થ પણ ઘણી સારી છે. કોઈ પણ શારિરિક પ્રોબ્લેમ નથી. ઘરમાં મારો પોતાનો રૂમ છે. મનન ને એક સારી યુનિવસિટીમાં એડમિશ પણ મળી ગયું છે. આજ મારો સુખી પરિવાર છે!

“બા” તમારો પત્ર ઈન્ડિયાથી આવ્યો છે’સુધાબેને મને પત્ર હાથમાં આપતાં કહ્યું. પત્ર ઉમેશનો હતો. ખોલ્યો.

‘બા,

તમો  તો અમેરિકા ગયા પછી કદી અમારી સંભાળ કે અમારા પર ધ્યાનજ નથી આપ્યું. ક્યાંથી આપો! તમે તો અમેરિકામાં ખાઈ પી જલશા કરતા હશો. આવી સ્વર્ગ જેવી જિંદગી જીવતા હોય ત્યાં અમો તમને યાદ ક્યાંથી આવીએ !

અમો અત્યારે બહુંજ મુશ્કેલીમાં છીએ..ઉર્મિને બ્રેસ્ટ કેન્સર થયું છે. મારી જોબ છુટી ગઈ છે.. દીકરી ટીના કોલેજમાં આવી છે.. ઘર ગીરવે મુક્યું છે.તમને દયા આવે તો થોડા પૈસાની મદદ કરજે..

મોકલીશને..અમારા પર દયા આવશે ને?

લિ.ઉમેશ

હજું એજ જુસ્સો..એજ ગુસ્સો..બાવળ સુકાઈ જાય પણ એમના કાંટા તો એમના એમજ રહે ! મનમાં  તો થઈ ગયું કે ચાલ આ પત્ર ગારબેજમાં નાંખી દઉં.  ઉમેશના પત્રમાં કોઈ પસ્તાવો કે કોઈ મદદ માટે વિનંતી તો છે નહી. તો હું શા માટે મદદ કરુ ?  એને મારી કશી દયા આવી હતી ?  પણ અંતે હ્ર્દયમાં બેઠેલી મમતા બોલી ઉઠી! ‘મા ની મમતામાં કદી પણ સંતાનો માટે ઓછી થઈ નથી, થવાની નથી.કોઈ પણ પરિસ્થિતિમાંએમાં કદી ઓટ આવી નથી, આવવાની નથી . મા માટે કદી પણ પ્રેમના ધોધમાં  પૂર્ણ વિરામ આવતું જ નથી..તેનો પ્રેમ સદેવ અવિરત છે..આ જગતમાં અવિરતજ રહેશે.

મારામાં ઘડીભર આવેલ નેગેટીવ વિચારો.અદ્ર્શ્ય થઈ ગયા..  દિકરાને પત્ર લખ્યો..

‘મારા વ્હાલા દિકરા ઉમેશ,

તારી કપરી પરિસ્થિતિને લીધે  મારા પર ઠાલવેલ ઉભરો વાંચી તારા પ્રત્યે મને કોઈ દ્વેશ કે ગુસ્સો  નહી પણ લાગણી અને પ્રેમ ઉદભવ્યો છે.દયા ઉદભવી છે.એક માનવતા ઊભરી આવી છે..તારી કપરી પરિસ્થિતિમાં  મા પ્રત્યે જે શબ્દોનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ તે તું ના કરી શક્યો એજ તારી મજબુરી છે.એક માનવતા ખાતર  મારી બચતમાંથી હું  તને બે લાખ  રુપિયાનો ચેક  આસાથે રવાના કરું છુ તેમાંથી તારી બિમાર પત્નિનો ઈલાજ ,બાકીના  પૈસામાંથી ઘર-ગુજરાન ચલાવજે.

ઈશ્વર પાસે. હું એટલીજ પ્રાર્થના કરું છું કે તને સદબુધ્ધી સાથે પરિસ્થિતિ સામે સામનો કરવાની હિંમત બક્ષે.

સાથો સાથ એક નમ્ર વિનંતી જ્યારે તારી પરિસ્થિતિ સુધરે ત્યારે મારા બે લાખ, કોઈ દિકરાથી ઠુકરાયેલા,દુઃખી થયેલા  મા-બાપ જે વૃદ્ધાસ્થામમાં રહે છે તેમાં તું આપી દેજે ,આ મારી વિનંતી ધ્યાનમાં રાખી  મારા ધાવણની લાજ રાખજે.

સદા સુખી રહે એજ આશિષ.

લિ. દિકરાથી દાઝેલી છતાં સદેવ શુભ ઈચ્છતી મા.

આપના પ્રતિભાવો  જરૂરથી આપવા વિનંતી.

આમ કેમ ?

તું ને હું બન્ને એક ,

છતાં રસ્તા અલગ, આમ કેમ !

તું ક્યારે, ક્યાં અટકી જશે,

ખબર ના પડે, આમ કેમ ?

તારા વગર પળ જીવી ના શકું,

તોય તું કદર ના કરે,આમ કેમ ?

લાંબી મંઝીલ પાર કરવા તત્પર ,

ને તું ટુંકાવી દે, આમ કેમ ?

આગળ-પાછળની સંતા-કુકડી,

સદાય તું જ જીતે , આમ કેમ ?

માનવ છું,મહત્વકાંક્ષી છું,

તું ક્યાં પુરી કરવા દે છે! આમ કેમ ?

તું ધારે મારો શ્વાસ રુંધાવી દે,

હું કઈ કરી ના શકું આમ કેમ ?

ઓહ! જિંદગી હું તારે પનારે!

તું ધારે એમ નચાવે! આમ કેમ ?

મહા-શિવરાત્રીની શુભેચ્છા

મહા -શિવરાત્રીનું પર્વ આપ સૌને સુખદાયી-ફળદાયી -યશદાયી નિવડે એજ શુભેચ્છા.

ના કરો…

શું કહું તેમને કે શૂં શું ના કરો

 જે કહું એનાથી ઊંધું ના કરો.

વાતેવાતે આમ ઊંહુંના કરો,

પૂંછ પર પગ ક્યાં છે?કંકું  ના કરો,

વાંસળી ને ફૂકણીમાં ફેર છે,

વાંસ પોલો જોઈફૂંકું ના કરો.

ધોલ મારી બાપે શીખવાડ્યું હતું,

કોઈનું ક્યારેય બૂરું ના કરો.

સાત ફેરા….સાત જન્મો…ભૂલીને

 સાત મહિનામાં જ છૂટું ના કરો.

ના! નથી ફેશનનો વાંધો,

 પણ ડિયર ગંજી કરતાં શર્ટ ટૂંકુ ના કરો.

લાળ પાડે એકલાં જે વાતે સૌ,  

ભેગા થઈ એ વાતે થૂથૂ ના કરો.

તીસ નંબર બીડી જેવું આયખું

ફૂંકી ફૂંકી એને ઠૂંઠૂ ના કરો.

દેશમાં દુષ્કાળ,જળ તરસી ધરા..(પણ)

કાર રોકી જ્યાં ત્યાં સૂ સૂ ના કરો,

-રઈશ મનીઆર

સૂર્યાસ્ત સમયે!

સુરભી ખુદ એક ચાંદની નો અવતાર,જેની સુંદરતા આગળ બાગના ફૂલો શરમાઈ જાય. તેણીને મેક-કપ કરવા આવેલી એમીને ક્યું બ્યુટી-ક્રીમ વાપરવાથી તેની સુંદરતામાં વધારો થાય તેની મુંઝવણમાં હતી.જ્યાં મેક-અપ ઝાંખો પડે એવી સુંદર સુરભીના આજે લગ્ન થવાના હતાં. સુરભી,ડૉકટર બની ફેમિલી પ્રેકટીસ સેન-એન્ટોનિયો સીટીમાં શરૂ કરી હતી.સિંગલ-પેરેન્ટ તરીકે ઉછરેલી સુરભીની મમ્મી અલ્કાબેને એકલા હાથે કોઈનો પણ સહારો લીધા વગર, ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરી,દુઃખો વેઠી  એકની એક દીકરી સુરભીને ભણાવી હતી. સુરભીને પોતાની પસંદગીનો છોકરો મળ્યો ,મહેશ પોતે પણ ડોકટર હતો તેથી અલ્કાબેન બહુજ ખુશ-ખુશાલ હતાં.

સુરભી અને મહેશે બન્નેએ પોતાની પસંદગીની હોટેલ ‘ઑમની’માં વૅડીંગ અને રેસેપ્શન રાખેલ જેમા બન્નેના મિત્રો અને સગા-સંબંધીઓ માટે ૫૦ રૂમનું રિઝર્વેશન કરાવેલ બપોરની લગ્ન વિધિ બાદ સાંજે ૬,૩૦ કૉકટેઈલ અવર્સ અને ૭.૩૦વાગે રિસેપ્શનમાં ૫૦૦થી વધારે ગેસ્ટને ઈન્વાઈટ કરેલ.આવી ભવ્ય પાર્ટીનું આયોજન તેમના મિત્રોને સોંપ્યું હતુ. બધુંજ સમયસર ચાલી રહ્યું હતું.

વેડીંગ પુરા થયા બાદ લંચ લઈ પતિ-પત્નિ પોતાના રૂમમાં આરામ માટે ગયાં.રૂમમાં પ્રવેશ કરતાજ હોટેલ રિસેપ્શનિસ્ટનો ફોન આવ્યો. MS. Surbhi, Mr.Bhatt wanted to see you, may I send him to your room?(  મીસ સુરભી, મિસ્ટર ભટ્ટ આપને મળવા માંગે છે,આપના રૂમમાં  તેને મોક્લી આપ્યું).સુરભી એકદમ સ્તબ્ધ થઈ ગઈ! તેમનું નામ શું ? સુરેશ…..! ઓહ માય ગૉડ!

‘મહેશ…માફ કરજે હું થોડીવારમાં જ આવી!’ કહી ઉતાવળે પોતાના હનીમુન સ્વીટમાંથી  ઍલિવેટર લઈ નીચે આવી.

”                             ‘મિસ્ટર સુરેશ વૅટીગ રૂમમાં આપની રાહ જુવે છે”. સુરભી રૂમમાં ગઈ. મો પર ઉમરના પડેલ લાંબા સાપ જેવા લીસોટા લથડી પડેલ  સિથીલ સ્નાયુના પોપડા.સુરભી ક્ષણભર થંભી.વિચાર્યું..અનુમાન કરતાં વાર ના લાગી.દેવી સમાન મમ્મીએ બતાવેલ તસ્વીર અને કહેલ કમકમાટ ને હ્રદય્ને થંભાવીદે એવી વાત યાદ આવી ગઈ.

‘ હું મમ્મીની કુખમાં હતી અને જેને જગત પિતા માને છે એવી વ્યક્તિ મારા જન્મ થાય એ પહેલાં મારી મમ્મીને છોડી તેની ઓફિસમાં જોબ કરતી  એનાથી દશ વર્ષ નાની મીસ જેનિફર સાથે હ્યુસ્ટન છોડી.નવ જન્મેલ એવી મને ત્યાગી, દયાને લાગણીને રણની રેતીમાં છોડી પ્રેમની ઘેલછામાં શારિરીક ઈચ્છાને સંતોષવા અચાનક પલાયન થયેલા પિતા! આજ અચાનક આ ઘડીએ!’

‘બેટી!’…. ‘મિસ્ટર સુરેશ ભટ્ટ મને બેટી કહી બેટીના પવિત્ર નામને બદનામ ના કરશો. ૨૫ વર્ષ પહેલા નવ જન્મેલ શિશુ પ્રત્યે ક્રુર બની ચાલી નિકળેલ વ્યક્તિ યાને કે બ્લડ રિલેટેડ પિતાને પિતા કહેતા મને ક્ષોભ થાય છે…મારું નામ સુરભી છે..મને સુરભીથીજ ઉદ્દેશો!

‘મીસ સુરભી…સૂર્યાસ્તના સમયે.. યુવાનીમાં માણેલ રંગરેલિયાનો પસ્તાવો કરવો ખોટો છે જાણું છું…જે ગર્લ(જેનિફર) સાથે હું યુવાન વયે ભાગી ગયેલ એજ ગર્લ મારી આ ઉંમરે મને ત્યજી મારુ સર્વસ્વ લુંટી બીજા કોઈ યુવાન  સાથે ભાગી ગઈ…મને ખબર છે કે હું માફી માંગવા પણ યોગ્ય નથી મારી જેવી નિષ્ઠુર વ્યક્તિને તમો  માફ શી રીતે કરી શકો ? તારી મમ્મીનો ત્યાગ એક અડગ ધ્રુવના તારા સમાન..એક શિતળ ચાંદની સમાન છે તેની સરખામણીમાં હું એક સ્વાર્થી પિતા,એક ભોગેચ્છુ માનવી અને કૌટુંબિક જવાબદારીમાંથી ભાગી છુટેલ ભાગેડું   ઈન્સાન છું. મને ખબર છે કે અહી મારું કોઈ સ્થાન નથી.મને તમે કોઈ પણ હિસાબે સ્વિકારવાના નથી.

‘હું બેઘર. લાચાર ઈન્સાન ને એક અભાગી પિતા આજના પ્રસંગે માત્ર મારી શુભેચ્છા વ્યક્ત કરવા આવ્યો છુ.હું તને આશિષ આપવા જેટલી પણ મારી લાયકાત નથી.મને ખબર પડી કે તારા લગ્ન છે તેટલે શુભેચ્છા વ્યકત કરવા આવી ચડ્યો છુ’

સુરભી  કંઈક કહેવા જતી હતી ત્યાંજ બારણે ઉભી ઉભી બધુંજ સાંભળી રહેલી મમ્મી પર નજર પડી.એક સાંજ ઢ્ળી જાય પહેલાં પર્વત પરની એક ટેકરી … સૂર્યના કિરણને અડવા માટે અધુરી અધુરી થતી હતી…મા ના મૌનમાં રહેલા ભાવો એ વાંચી શકી.. સુરભીએ મા તરફ નજર કરીને પોતાના રૂમ તરફ રવાના થઈ ગઈ !